Wat is uw kijk op de huidige ontwikkelingen in de Cubaanse muziek?
Ik zou zeggen dat Cuba het meest revolutionaire land is op muzikaal gebied. De muziek in Cuba verandert in hoog tempo. Heel populair is momenteel een mix van reggaetón met timba. De reggaetón komt oorspronkelijk uit Jamaica, maar is door de Puerto Ricanen verder ontwikkeld en voorzien van Spaanse teksten. Muzikaal gezien is de reggaeton gebaseerd op loops, die op de computer worden gemaakt, en die door de zang persoonlijkheid krijgen. In Cuba worden er elementen uit de reggaetón gebruikt, die worden voorzien van arrangementen met echte instrumenten. En in die Cubaanse reggaetón worden vervolgens ook nog elementen uit de timba verwerkt. Dat is slechts een van de actuele genres. Daarnaast zijn er heel veel singer-songwriters in Cuba. Zij verwerken vaak elementen uit de jazz in hun eigen muziek. Ze maken jazzy arrangementen met enkele pop-elementen en plaatsen die in de context van de grote klassieke Cubaanse singer-songwriters uit de twintigste eeuw, vanaf Manuel Corona of Sindo Garay tot Silvio Rodríguez en Pablo Milanés. Maar dan meer ‘jazzy’. En dan heb je ook nog de populaire Cubaanse dansmuziek, die haar wortels heeft in de traditionele Cubaanse muziek. Zo heb je bijvoorbeeld het orkest van Manolito Simonet, dat zich meer baseert op de traditionele muziek dan op timba. Je hebt de bands die pure timba spelen, in de stijl van Bamboleo, en weer andere orkesten maken een eigen mix van traditioneel en modern, zoals Los Van Van en Pupy y Los Que Son Son. Zo zie ik het. Ik denk wel dat de jongere Cubaanse muzikanten in de nabije toekomst meer de richting van een soort timba of dansmuziek zullen opgaan, want in Cuba duren de trends nooit zo lang. Het is een land met veel concurrentie op muzikaal gebied, met veel orkesten en veel goede muzikanten.
Hoe selecteert u de muzikanten voor het project?
In 2009 ben ik begonnen met een project om muzikanten uit verschillende delen van de wereld samen te brengen. Dat is ingewikkeld en duur, maar ik doe het met plezier. De Cubanen zijn heel lang beperkt geweest door de politieke situatie, dus in 2009 heb ik besloten een band op te zetten met Cubaanse muzikanten die in verschillende delen van wereld wonen. In het orkest dat in Nederland komt spelen, zitten muzikanten uit Scandinavië, Duitsland, Mexico, Cuba en de Verenigde Staten. Ze hebben echter allemaal een ding gemeen en dat is hun ‘cubanía’. Er woont trouwens in Nederland ook een heel goede Cubaanse trombonist, Alberto Martinez [die wij kennen als Molote] die heel lang met ons heeft meegespeeld. Momenteel is er dankzij de politieke veranderingen in de VS ook een veel intensievere muzikale uitwisseling tussen de Verenigde Staten en Cuba en dat is heel positief. Deze landen immers op muzikaal gebied heel veel met elkaar gemeen. Zo hebben ze allebei een sterke muzikale band met Afrika.
Hoe is het om twee dochters in het orkest te hebben spelen?
Voor mij is dat een groot genoegen. Mijn dochters zijn zeer goede muzikanten. Ze hebben allebei een uitstekende opleiding gehad, en ik ben blij dat ze zich ook willen bezighouden met de populaire muziek. Mijn ene dochter, die keyboard speelt, leidt zelf een symfonisch orkest. En de andere is een klassiek geschoolde klarinettiste. Ook zij speelt in een symfonisch orkest, maar allebei voelen ze zich helemaal thuis in de volksmuziek. Ik ben dan ook heel blij dat ze meespelen. Als je op de cover van de cd Introducing… Rubén González kijkt (1997), dan zie je daar naast Ruben aan de piano een meisje staan. Dat is mijn dochter, die nu klarinet speelt. Het grappige is dat wij thuis een foto hebben, waarbij de situatie precies omgekeerd is, met mijn dochter die aan het spelen is en Rubén González die naar haar kijkt. Het is mooi te zien hoe beide meisjes zijn gegroeid, in persoonlijk en artistiek opzicht.
Afro-Cuban All Stars is maar één van uw projecten. Waar werkt u nog meer aan?
Aan een album met Afro-Cuban All Stars, omdat het al zolang geleden is. Eigenlijk wilde ik er niet meer aan beginnen, omdat de platenindustrie zo veranderd is dat je de investering er bijna nooit meer uithaalt, maar we wagen het er toch maar op. In 2005 heb ik een album opgenomen met de titel Step forward. Dit volgende album gaat Step backward heten en is gebaseerd op de traditionele Cubaanse muziek. Verder ben ik een dvd aan het maken van een concert tijdens het Festival Cervantino van vorig jaar hier in Mexico, en dan heb ik nog plannen voor een wat ‘intellectueler’ album met meer big band-elementen. Dat hoop ik eind dit jaar (2013) klaar te hebben.
Het album Step backward wordt een album met een traditioneel formaat, dat wij ‘sonora’ noemen. Dat houdt in we slechts met 4 blazers werken. Geen trombones, maar een klarinet, drie trompetten en drie zangers en dat klinkt heel mooi. Ik heb al opnames al klaarliggen. Ze hoeven alleen nog maar gemixt en gemasterd te worden en dan zou het album in september/oktober van dit jaar klaar moeten zijn. En de laatste cd, daar ga ik dan aan beginnen zodra deze klaar is en dan zou de dvd rond diezelfde datum klaar moeten zijn. En ik hoop dat ze succes zullen hebben, want er worden tegenwoordig niet veel albums meer via de traditionele media meer verkocht. Gelukkig lopen de downloads nog wel en dan vooral van live opnames. Onze laatste tournee was door de Verenigde Staten en die was erg succesvol en ik hoop dat dit in Nederland ook zo zal zijn, ook al is het lang geleden dat we daar hebben gespeeld.
Er gaan geruchten dat u ook aan een opera werkt. Klopt dat?
Ja, ik ben al begonnen met schrijven, maar dat gaat nog wel een jaartje duren. Ik wil het verhaal vertellen van mijn generatie, met alle frustraties, maar ook al het goede en het geluk dat we hebben gekend. Het verhaal van mijn generatie in Cuba. Er zijn veel goede en veel slechte dingen gebeurd, we hebben veel teleurstellingen gekend, een overvloed aan ideeën voorbij zien komen en veel veranderingen gezien. Dat wil ik vanuit een muzikaal oogpunt bekijken, met een symfonisch orkest, een groot kamerorkest en een Afro-Cubaanse band, in de taal en vorm een opera. Maar dat gaat wel wat tijd kosten.
Ik hoor het al, u bent een druk bezet persoon.
Ach, weet je, die opera, dat is maar een van de dingen die ik nog voor mijn dood wil doen. Ik wil ook nog een paar boeken schrijven, over mijn eigen levenservaringen en literaire fictie. Ik wil ook nog een roman schrijven.
Heeft u nog een boodschap voor onze lezers?
We zijn trots en vereerd dat we in jullie land mogen komen spelen en hopen dat we het publiek tijdens het concert kunnen meevoeren naar Cuba en hen in contact te laten komen met onze cultuur en onze manier van leven.