Zijn optreden tijdens het Rotterdamse zomercarnaval van 2005 was wat hem betreft niet meer dan een voorproefje van vele goede dingen die nog komen gaan. Willie pakt het handig aan. Zijn carrière verloopt totaal anders dan die van een gemiddelde artiest. Voltrekt zo'n carrière zich normaal gesproken volgens het schema: lokale bekendheid -> album -> nationale bekendheid -> nog meer albums -> internationale bekendheid. Die van Willie is als volgt: lokale bekendheid -> internationale bekendheid -> album. Wellicht komt het omdat wij hier te maken hebben met "el Sonero Ragamofin de la Salsa".
Het woord "Ragamofin" is slang afkomstig uit Jamaica. Het is een aanduiding voor iemand waarvoor "streetwise" nog een te geringschattende typering zou zijn. Een "professor van de straat" zou voor zo iemand wellicht een betere duiding zijn. Precies zo ziet Willie zichzelf binnen de salsascène. Hij weet wat er te koop is. Hem zul je dan ook geen knollen voor citroenen kunnen verkopen. Alles wat hij doet is onderdeel van een gerichte strategie om het in de scène te gaan maken. Willies eigenlijke naam is William Levington Duguid Bryan. Hij is in 1959 geboren in Calidonia, een volksbuurt in Panama City. Zijn naam alleen al is een verbeelding van de kleurrijke geschiedenis van dit kleinste land van Midden-Amerika. Als je hem zo ziet, zou je het hem niet toedichten. Maar heus waar, zijn overgrootvader was een Schotse marineofficier uit Aberdeen. Op enig moment moest deze voorvader met de marine taken uitvoeren in het Caribisch gebied.
En hoewel keurig getrouwd, kon de goede man de verleiding niet weerstaan. Op Barbados ontmoette hij een sensuele negerin met als onvermijdelijk resultaat William's grootvader. De kleine jongen werd meegenomen en kreeg een degelijke opvoeding in Engeland. Het kille, klamme klimaat kon hem echter niet bekoren. Zodra het kon, keerde hij terug naar de zon op Barbados. Lang moet hij daar niet hebben gezeten. Hij ging namelijk naar Cuba om daar aan de slag te gaan op één van de vele suikerrietplantages. Na enkele jaren dat werk te hebben gedaan, hoorde hij over het graven van het Panamakanaal. Indertijd een immense onderneming waaruit veel werkgelegenheid voortvloeide. Grootvader pakte zijn spullen en ging opnieuw zijn geluk beproeven. Uiteindelijk werd hij voorman bij het aanbrengen van infrastructurele werken in Colón. Ook de andere voorzaten van Willie waren emigranten, die vanwege het kanaal in deze contreien terecht waren gekomen. Bijgevolg bestaat zijn stamboom uit een bonte mengelmoes van emigranten uit Barbados, China en Jamaica. De voertaal thuis bij zijn grootouders was daarom Engels met hier en daar een woordje Chinees. Dit kreeg muzikaal een heel eigen vertaling. Terwijl de mannelijke lijn zich qua muzikale voorkeur richtte op hun (ei)land van herkomst, ging de vrouwelijke lijn voor de Cubaanse muziek.
De mannen hielden het aldus bij ska en calypso. De vrouwen gingen daarentegen voor artiesten als Olga Guillot, Celia Cruz en La Lupe. Dat je als gekleurde vrouw een ster kon zijn, was voor hen een openbaring.
En hoewel zelf Engelstalig, zongen de dames alle nummers in het Spaans mee. Gelet op hoe het thuis toeging, moet volgens Willie de eerste muziek die hij als kind heeft gehoord ska of calypso zijn geweest. Pas vanaf zijn achtste jaar is hij zich bewust met muziek gaan bezighouden. Tijdens muziekonderricht op school kreeg hij toen een soort tuba in de handen gedrukt. Hij vond het instrument een wat sullige uitstraling hebben en ruilde het in voor een stoerdere trombone. Maar dat was het ook niet. Na enkele maanden gaf hij de trombone terug en wist het uiteindelijk zo te plooien dat hij drummer werd in de militaire band van de school. Hier leerde hij de grondbeginselen van percussie. Het zou hem jaren later van pas komen. Willie groeide op in een periode waarin de New Yorkse salsa haar hoogtepunt beleefde. Het was ongekend populair bij de toen opgroeiende Latino generatie. Ook Willie had zijn sterren. Niet Rubén Blades zoals je van iemand uit Panamá zou verwachten. Natuurlijk was hij trots op deze artiest en vond zijn teksten geweldig. Zijn helden waren echter Justo Betancourt, Luis "Perico" Ortiz en Louie Ramirez met Ray de la Paz. Bij het aanbod Amerikaanse artiesten werd zijn aandacht getrokken door trompettist Luis Armstrong en zanger Bing Crosby. Bij die laatste naam gaat het Willie om de "swing" die Bing in zijn muziek wist te leggen. Het was precies die jazzy swing waarvan Willie droomde deze ooit aan Spaanstalige muziek te kunnen meegeven.
Dat was toen, lang geleden. In de loop der jaren heeft hij zijn vizier aardig wat klikjes bijgesteld. Want hoe leuk hij de muziek ook vond, een carrière zat er toen niet in. Zijn ouders wilden dat hij een academische studie zou volgen in grafische kunst. Die studie heeft hij afgerond maar verder heeft hij er nooit wat mee gedaan. Op zijn zeventiende jaar vertrok Willie namelijk naar de Verenigde Staten om daar zijn toekomst te zoeken. Hij tekende voor het leger. Van 1978 tot 1985 was hij bij de US Marines. Toen hij afzwaaide, kreeg hij een betrekking bij het Ministerie van Justitie in New York. Overdag had hij daarmee genoeg om handen, maar 's nachts zocht hij ontspanning in het nachtleven. Als Latino kwam hij vanzelf terecht in de salsascène en deed wat hij altijd graag had willen doen: spelen en zingen. Geleidelijk aan ontwikkelde hij zich tot een veelgevraagd corozanger. De lijst artiesten waarmee hij in deze rol op het podium heeft gestaan, is indrukwekkend. Door de jaren heen is hij met al deze artiesten persoonlijk bevriend geraakt. Maar als je altijd achteraan staat, wil je natuurlijk ook eens vooraan staan. Ook dat ging hem niet onverdienstelijk af. Naarmate hij binnen de scène bekender raakte, werd hij vaak zomaar tijdens een optreden uitgenodigd om even op het podium te komen en een nummer mee te zingen. Hoe leuk ook, het was voor Willie al die jaren niet meer dan hobby en ontspanning. Na ruim elf jaar bij het Ministerie van Justitie te hebben gewerkt, ging Willie voor zichzelf verder en vestigde zich in Miami. Om te ontspannen van zijn zakelijke beslommeringen zette hij voort wat hij in New York deed: zingen en spelen in de salsascène.
Toch kreeg de hobby in Miami een serieuze wending. Hij produceerde er namelijk "Narganá", een door hem zelf geschreven en gearrangeerd nummer. Het is latin jazz en de naam verwijst naar een eiland voor de kust van Panamá. Het nummer is opgedragen aan alle indianen in Midden- en Zuid-Amerika. Het nummer lijkt de apotheose van iets dat in zijn jeugd is gaan sluimeren tijdens het drummen voor de militaire schoolband.
Toen hij nog in New York woonde, zeker vijftien jaar na die drumlessen voor de schoolband, had Willie het namelijk in zijn hoofd gehaald om timbales te gaan spelen. Hij was bevangen geraakt door de muziek van Mike Collazo, Angel Duende en Pete Escobar. Hij kocht een set timbales en nam lessen bij Ralph Irizarry, destijds de timbalero van "Seis del Solar", de vroegere begeleidingsband van Rubén Blades. Zich verdiepend in de oorsprong van de muziek van zijn voorbeelden, kreeg hij in de gaten dat deze grote percussionisten eigenlijk een tweede generatie waren.
Zoekende naar de eerste generatie, de voorbeelden dus van zijn voorbeelden, is hij terechtgekomen bij het fenomeen Tito Puente.
Willie beschrijft Tito als een origineel die meer deed dan alleen voortreffelijk spelen. Hij bezat een scheppende kracht. Met componeren en arrangeren gaf Tito gestalte aan de muziek die hij speelde. Daarin onderscheidde Tito zich wat Willie betreft van de meeste andere percussionisten. Geïnspireerd door Tito ging Willie vervolgens ook voor een totaalpakket met arrangeren, componeren en percussie. Dit hele project, de ambitie om scheppend bezig te zijn met door percussie gedragen muziek, leidde uiteindelijk tot de creatie van "Narganá". Maar er gebeurde meer in Miami. Op een dag toen hij zich weer eens had laten verleiden tot een spontaan optreden in een restaurant, werd hij aangesproken door Omar Alfanno. Wat artiesten als Richie Ray en Bobby Cruz hem al eens eerder hadden gezegd, bracht deze Omar Alfanno nog maar eens opnieuw onder zijn aandacht. Met zijn kwaliteiten was hij het hobbystadium al lang voorbij. Eigenlijk moest hij alleen nog maar voor het echte werk gaan. Dit uiteraard ook voor een professionele beloning. Willie heeft de raad van Omar ter harte genomen. Voor hem vanaf dat moment geen spontane impulsen meer.
Hij ging werken aan kwaliteit. Willie zou in het vervolg niet meer als lokale artiest voor elk niemendalletje optreden. Hij ging alleen nog maar voor concerten die aan zijn prestige zouden bijdragen. Hij kan het zich permitteren kieskeurig te zijn. Economisch drijft hij op een andere dobber en hoeft daarom niet elke klus aan te nemen. Onderlinge onenigheid maakte dat ze helemaal nergens naar toe zijn gegaan. Fan Fan heeft daarop thuis een feestje voor wat vrienden georganiseerd. Tegen middernacht zong hij het volkslied en mijmerde wat over deze gemiste kans over wat Tabou Combo voor dat land had kunnen doen. Hij wil er een lied over schrijven. Maar ondanks de goede bedoelingen ben ik bang dat Tabou Combo als politieke coalitie niet langer stand zal houden dan elke andere coalitie in de Haïtiaanse politiek. Het zijn en blijven tenslotte gewone mensen. Na 35 jaar kennen zij elkaar van haver tot gort.
Ze hoeven niet bij elkaar te kruipen; ieder heeft zijn eigen gezin en zijn eigen bedoening. Maar om na 35 jaar te staan waar zij staan, moet je veel saamhorigheid hebben, tegenslagen kunnen incasseren en doorzettingsvermogen hebben. Jij en je maatjes worden door de tijd als een familie met alles wat zich binnen een familie afspeelt. Wat dat betreft is Tabou Combo als een kat met negen levens. Je brengt goede albums uit en je krijgt roem, je brengt een minder goed album uit en je oogst kritiek. Het brengt goede en slechte tijden. Je smijt het aan de kant en treedt een tijd niet op. Maar dan pak je het weer op en beklimt opnieuw het podium. Niet in de laatste plaats blijken de fans een stuwende kracht te zijn om zich door al deze problemen heen te bijten en door te gaan waar anderen zouden afhaken. Maar de Stille Kracht die hen bij elkaar houdt, ligt misschien nog het meest besloten in hun eigen naam en de uitleg die Fan Fan daarvan geeft: Tabou is iets geheimzinnigs; combo is een combinatie. Samengetrokken betekent het "geheime combinatie". Wat die combinatie ook moge wezen, hij werkt na 35 jaar nog steeds. |
